Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Rusya-Ukrayna savaşına ait olarak, “Savaş yalnızca Rusya ve Ukrayna topraklarında yaşanmıyor. Yaklaşık 1 aydır nükleer savaş riski söylem edilmeye başladı. Nükleer savaş riski kelam konusu” dedi.
CNN Türk’te Gece Görüşü programına katılan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın’ın açıklamalarından satır başları:
Tahıl Koridoru mutabakatı İstanbul’da bir üçlü mutabakat formunda yapıldı. O vakit ‘Savaşın ortasında yapılır mı?’ soruları soruldu bize. Bu bir zaruriyet idi. Kaçınılmaz bir durumdu. Birinci muahededen evvel tahıl fiyatları global formda artmaya başlamıştı. Cumartesi günü Ruslar bu muahededen çekildiklerini açıkladılar. Bize de bildirdiler. Ruslarla çabucak konuştuk, kendi ortamızda konuştuk. Dünya bizi arıyor. ‘Aman konuşun, durmasın’ diyorlar. Cumartesiden çarşambaya, dünya besin fiyatları yüzde 4.5 arttı. Bunun üzerine Cumhurbaşkanımız talimatları verdi. Evvelsi gün cumhurbaşkanımız Putin’le görüştü. Sayın Putin ‘tahıl koridoru öteki bir gayeyle kullanılması yasak’ dedi. Ukrayna tarafı onlara nazaran ihlal ettiler. Gemiye saldırıyı tespit ettikleri ve tahıl koridoru ile geldiklerini söyledi.
“Herkes Rusya’yla köprüleri atarsa Ruslarla kim konuşacak”
Sayın Putin uzun uzun anlattı. Cumhurbaşkanımız bunu anlayışla karşıladıklarını söz etti. İnsani olduğunu telkinlerini görüşlerini iletti. Sayın Putin süratli refleks verdi. Kısa müddette sonuç verdi. Putin ‘Garantiyi alırsak, biz operasyonu başlatırız’ dediler. Garantinin bir ayağı bu. Biz bunu 2 aydır Avrupa ve ABD’li mevkidaşlarıma söyledim. Sevkiyatın devam etmek istiyorsanız, yaptırımları kaldırmanız lazım diye. 10.5 milyon tona yakın tahıl milletlerarası piyasaya ulaştı. Öbür Afrika ülkeleri de var, daha yoksul. Putin ‘Gerekirse Afrika ülkelerine fiyatsız olarak veririz’ dedi. Bu yalnızca siyasi hareket olarak görülmemeli. Asıl problem neydi, yoksul ülkelere ulaştırılması. Cumhurbaşkanımızın yürüttüğü önder diplomasisi sonuç verdi. Sayın Putin’le görüşmeden bir gün sonra 16.30’da Putin ile görüştü. Şoygu, savunma bakanımıza ‘Putin’den talimat aldık, Ukrayna tarafından garanti alınırsa süreç başlasın’ dedi. Ukrayna tarafının yapan tavrı da çok kıymetli. Batılı ülkeler diyor ki, Türkiye Batı’dan uzaklaşıyor, Rusya’ya karşı ambargo uygulasın. Herkes Rusya’yla köprüleri atarsa Ruslarla kim konuşacak. Bunu yapabilen tek önder Cumhurbaşkanımız. Tahıl sevkiyatı muahedesine dayanak verirken, ‘Bravo düzgün yaptınız’ demekle yetinmeyin. Gelin, çatışmasızlık ortamını konuşalım. Şu anda savaş çığlıkları, barış davetlerinin üzerine çıkmış durumda.
“Nükleer başlıklar iki ülkenin elinde duruyor”
Savaş yalnızca Rusya ve Ukrayna topraklarında yaşanmıyor. Yaklaşık 1 aydır nükleer savaş riski söylem edilmeye başladı. Kış kuralları buralara hakim olduğunda oyun değiştirici bir dinamiğin devreye girmesi düşük görünüyor. Nükleer savaş riski kelam konusu. Nükleer başlıklar iki ülkenin elinde duruyor. Soğuk savaş sona erdiğinde tek kutuplu dünyaya geçiş yaptık. Başta bir üstün güç, altında iki üç büyük güç. Onların altında orta ölçekli ülkelerin olduğu bir piramit. Bu piramit arıza vermeye başladı. Bu tehlikenin boyutuna işaret eden bir görsel. Cumhurbaşkanımız, Putin ve Zelenski ve öteki önderler ile görüşmelerinde ‘Nükleer silah kullanımına karşı dikkatli olalım’ diyor. Bu savaş uzadıkça yayıldıkça bu risk daima önümüze gelecek. Türkiye’nin yapmaya çalıştığı savaşın sona ermesi için yeni adımlar içerisindeyiz. Yalnızca tahıl sevkiyatından ibaret değil.
“Cumhurbaşkanı Erdoğan, Biden ile görüşme yapacak”
Gereken bir periyoda yayılacak ateşkes ve sonuncu mutabakat sürecinin hayata geçirilmesi. Çatışmasızlık süreci hayata geçirilmeli. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Biden ile görüşme yapacak. Birçok şahin bir kanat var. ‘Rusya’yı ne olursa olsun yenelim’ diyen küme ülkeler var. Bir küme ‘Bu iş çığrından çıkıyor’ diyor. Bir küme ülke de baştan beri istekli olmayan bir grup var. Bizim bir halde tarafları masaya getirmemiz gerekiyor diyen bir hal var. Biz ilhakı tanımadığımızı tabir ettik. Durumumuz net. Tahlilin bu unsurlar temelinde çözülmesi gerektiğini söylüyoruz.
“İsrail, Lübnan gaz çıkarıp ulaştırmak isterse Türkiye üzerinden yürüyecek”
Sayın Putin’in teklifi stratejik bir teklif. Bu savaş bir biçimde sona erecek. Türkiye güç altyapısına yaptığı yatırımlarla bunun altyapısını hazırladı. Beklenen bir gaz rezervi çıkması halinde Türkiye üzerinden Avrupa pazarına ulaştırılması ihtimali var. Doğu Akdeniz’de gaz rezervi bulunursa, İsrail, Lübnan gaz çıkarıp ulaştırmak isterse Türkiye üzerinden yürüyecek. Bizim güç altyapımız bu kapasiteyi taşımaya müsait. Putin’in teklifi yeni bir karttan ibaret değil. Orta uzun vadede yeni bir güç haritası oluşacak bunu görüyor. En büyük pazar Avrupa. Avrupa, ‘Türkiye üzerinden Rus gazı almayız’ derse alternatif üretmek gerekecek. Savaş sonrası ele alınacak bir alternatif olarak kıymetlendirmek gerek. Önemli maliyeti var. Bizim Tanap projesinden evvel Nabucco vardı. Bütçe oluşturulamadığı için bu proje çöktü. Nabucco’yu yapamayan Avrupa bu süreci nasıl nasıl yapacak? Savaş sonrası olağanlaşma sonrası Avrupa ile Rusya’nın olağan bir münasebete ilerleyeceği kanaatindeyim.