ABD ve Avrupa ile ticaret gerginliğinde tansiyon yükselirken Çin , hudutları içerisinde stratejik endüstriyel uzmanlığı elinde tutmak için kritik teknolojiler, mineraller ve yüksek vasıflı mühendisler üzerindeki denetimini sıkılaştırmaya başladı. Donald Trump’ın müdafaacı ticaret duruşu, Çin ihracatına daha yüksek gümrük vergileri uygulanmasına yol açtı ve Çin’i buna karşılık olarak yeni savunma tedbirleri keşfetti. Bu gelişmeler global ticaret ortamını daha da modüllü hale getirdi. Pekala, ticaret ve kur savaşlarının Türkiye iktisadı üzerine tesirleri nasıl olacak? İşte tüm ayrıntılar…
Türkiye’nin ise artık hiç olmadığı kadar ekonomik kıvraklığa, ihracat marifetine, ekosistemini kuvvetlendirecek, esnekliğe ve atılıma gereksinimi var. Türkiye’nin de içinde yer aldığı önde gelen gelişmekte olan ülkelerin ihracatçıları, ticaret savaşını bir fırsat olarak görse de önemli tehlikeler yakın.
ABD Mİ ÇİN Mİ? KAZANAN KİM OALCAK?
Dünyanın en büyük iki iktisadı ortasında durmaksızın tırmanan gümrük vergilerinin bir kazananı olması pek mümkün değil. Uzmanlar ABD’li tüketicilerin muhtemelen daha fazla ödeyeceğini, lakin Çin iktisadının de kırılgan olduğunu söylüyor. Yenilenen ticari tansiyonlar, Çin’in emlak piyasasındaki çöküşün neden olduğu dingin GSYH büyümesi ve azalan iç tüketici talebiyle uğraştığı bir periyoda denk geldi.
TİCARET SAVAŞLARI ORTASINDA TÜRKİYE PARLAYABİLİR
Ticaret savaşları, ekonomik büyümesi büyük ölçüde ihracata bağlı olan Çin başta olmak üzere birçok ülke için dezavantaj sağlarken Çin’in potansiyel pazar hissesi kaybı yeniden de Türkiye için bir avantaj olarak görülüyor. Birinci olarak, ihracata dayalı büyüme stratejisine sahip bir ülke olarak, dünyada bir ticaret savaşının başlaması Türkiye için de bir dezavantaj olarak görülebilir. Ama Çin üzere global bir üretim merkezi haline gelen bir ülke, yüksek korumacılık nedeniyle ABD ve AB’den dışlanması durumunda üretimini öbür pazarlara kaydırması bekleniyor.
Bu senaryoda, Türkiye üzere ülkeler ihracatlarını daha evvel bu türlü bir rekabetle karşılaşmadıkları pazarlarda ve bölgelerde Çin ihracatıyla rekabet ederken bulabilir.
KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİNDE KOPMA ALARMI
Konuyla ilgili TGRT Haber’e konuşan Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahsin Bakırtaş tehlikeyi açıkladı. Açıklamaları şöyle;
“ABD’nin Çin, Meksika, Kanada üzere ülkelerden ithalat ettiği çelik, alüminyum üzere mallara gümrük vergisi koyması ve bunu Avrupa’ya yaygınlaştırma tehdidi tüm dünyada ticaret savaşlarına yol açacak. ABD’nin gümrük vergisine karşı bu ülkelerin de ABD’ne gümrük vergileri koyacağı hatta koyduğu bir ortamda globalleşen ticaretin sekteye uğrayacağı çok açık. Bu durum, Global tedarik zincirlerinde kopma, aksama yaşanmasını ortaya çıkaracak. Bu da tüm dünyanın hasebiyle Türkiye’nin de daha değerli mallar ithal etmesine yol açacak. Dünya’da mevcut enflasyona ek “Trump Enflasyonu” nu ortaya çıkaracak. Bu da ABD’de FED’in faiz indirimlerini geciktireceği ve 2025 yılında faiz indirimi yapmama ile karşı karşıya bırakacak.
TÜRKİYE İÇİN TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR
Diğer yandan ABD’nin koyduğu gümrük vergilerin ABD dolarının güçlenmesine yol açacak -ki açıyor- da. Bu iki durum milletlerarası sermaye akımının – yani yabancı paraların- istikametini gelişmekte olan ülkelerde uzaklaştıracak. Türkiye’ye döviz cinsinde nakdî sermaye girişi, faiz indirimlerinin gündemde olduğu ve gerçekleştiği 2025’te hayli zayıflayacak.
DÖVİZ VE ENFLASYON TEHLİKESİ
Bunun da ötesinde dövizin bedelini artırma ve içerdeki yabancıların sahip olduğu dövizin de yurt dışına yönelmesini sağlayacak. Hasebiyle tekrar döviz atakları sürecine girme mümkünlüğü epeyce yükseldi. Trump’ın Gümrük vergilerinin Türkiye iktisadı üzerine bir diğer olumsuz tesiri ise güçlenen doların Türkiye dış ticaretindeki ödemelerde kullandığı döviz nedeniyle ortaya çıkacak. 2024 Yılında Türkiye’de ithalatın %60 dolarla gerçekleşmekte, buna rağmen ihracatın %46’sı dolar olarak yapılmakta. Bu nedenle güçlenen doların Türkiye’de dış ticaret firmalarını olumsuz etkilerken, döviz maliyetini TL cinsinden artıracaktır.”
ÇİN PAZARI TÜRKİYE’YE KAYAR MI?
Ticaret savaşları, Çin’in potansiyel pazar hissesi kaybını Türkiye kaydırır mı, sorusuna Bakırtaş şu yanıtı verdi;
“Çin’e konulan gümrük vergileri nedeniyle Çin malların kıymetli hale gelmesi muhakkak ABD ithalat talebinin Türkiye’ye kayma mümkünlüğü için olumlu bir tesir üzere görülse de bu kaymanın olabilme mümkünlüğü çok fazla değil. Zira Türkiye’nin rekabetçi olduğu dokumacılık üzere bölümlerde Bangladeş, Mısır ve Kuzey Afrika üzere ülkelerin daha yüksek fiyat avantajı olduğu bir gerçek.”