Irak Kürdistan Bölgesi’nde geçen hafta çıkan haberlerde, Kürdistan Demokrat Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği ortasında devam eden çekişme, Kürdistan Adalet Toplumu’nun hükümetten çekilmesi, Türkiye’ye petrol ihracatının durması nedeniyle Nisan ayı maaşlarının ödenememesi ve Şengal’de bir mescide yönelik yapıldığı tez edilen atak öne çıktı.
İran’da ise Kürtlere yönelik nisan ayındaki insan hakları ihlalleri hakkında bir rapor yayınlandı.
PETROL İHRACATI DURDU MAAŞLAR ÖDENMEDİ
Irak Kürdistan Bölgesi (IKB) Hükümeti Maliye ve Ekonomi Bakanı Awat Şeyh Cenab, 30 Nisan’da katıldığı Rudaw yayınında yaptığı açıklamada, Erbil ve Bağdat ortasında imzalanan petrolün nasıl satılacağına ait muahedenin yürürlüğe girmemesi durumunda Kürt idaresinin petrol boru çizgisi yerine B planı olarak maliyeti yüksek olsa da Türkiye üzerinden “tanker” ile ihracat yapabileceğini söyledi.
Kürdistan’daki memur maaşlarının ödenmesi için de her ay yaklaşık 600 milyon dolara muhtaçlık duyulduğunu belirten Cenab, bu bütçenin 540 milyon dolarının petrol ihracatından elde edildiğini lakin Türkiye’ye ihracatın durması nedeniyle Nisan ayı maaşının şimdi ödenemediğini tabir etti.
Erbil ve Bağdat, 6 Nisan’da Kerkük’teki kuyular dahil olmak üzere Kürdistan Bölgesi’ndeki petrolün Türkiye üzerinden boru çizgisi ile nasıl ihraç edileceği konusunda bir muahedeye varmıştı.
Ancak bu muahedeye karşın Kürt yetkililerin açıklamalarına nazaran şimdi petrol ihracatı başlayamadı.
KYB ERBİL’E DÖNMEYİ REDDEDİYOR
Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile Ekim 2022’den bu yana yaşanan ihtilaflardan ötürü hükümeti boykot edip bakanlar kurulu toplantısına katılmayan Süleymaniye merkezli Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) yetkilileri “Erbil’e dönmeyi” tekrar reddetti.
IKB Hükümeti Başbakanı Mesrur Barzani, 26 Nisan’da KYB’li Başbakan Kubat Talabani’nin hükümete geri dönmesi için 3 bakandan oluşan bir heyeti Süleymaniye’ye gönderdi. Hükümetin resmi internet sitesinden yapılan açıklamada da, Talabani’ye “üzerine düşen sorumluluğu yerine getirme çağrısı” yapıldı.
Kubat Talabani’nin Sözcüsü Semir Hawrami ise KYB’nin resmi internet sitesi PUK Media‘ya 26 Nisan’da verdiği bir demeçte, KYB’nin hükümete geri çağrılmasından evvel Süleymaniye’de memur maaşları ve bütçe meselelerinin çözülmesi gerektiğini, bunun akabinde hükümete dönüşün ele alınabileceğini belirterek, KDP-KYB görüşmelerinin başarılı olmadığını söz etti.
Öte yandan Hükümet Sözcüsü Cotyar Adil, 27 Nisan’da yayınladığı yazılı açıklamada, Süleymaniye’de KYB’nin tez ettiğinin tersine hükümetten kaynaklı bir bütçe açığının olmadığını, yönetimde bir sorunun olduğunu ve oradaki halkın da bu yanlış siyasetlerin bedelini ödediğini belirterek KYB’ye yüklendi.
KYB’DEN SONRA BİR PARTİ DAHA İDAREDEN ÇEKİLDİ
IKB’deki Ali Bapir liderliğindeki muhafazakar “Kürdistan Adalet Toplumu” 1 Mayıs’ta yayınladığı yazılı açıklamada, Kürdistan’da seçimlerin ertelenmesi ihtimali ve Süleymaniye Valilik vazife müddetinin dolması nedeniyle hem hükümet hem de Süleymaniye’deki lokal yönetimdeki tüm temsilcilerini çekme kararı aldığını açıkladı.
Parti Sözcüsü Muhammed Tabip 2 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, çekilme kararının Kürdistan hükümetine baskı uygulayarak 18 Kasım 2023’teki seçimlerin ertelenmesi ihtimalinin önüne geçmek için alındığını söyledi.
KYB SEÇİMLERE GİRMEYEBİLİR
KYB Sözcüsü Stran Abdullah da 1 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Kürdistan Meclisi’nde KDP’nin tesirli olduğu Erbil-Duhok’ta Türkmen, Ezidi ve Hıristiyanlar için ayrılan 11 azınlık vekili kotası sorunu çözülmeden seçimlere katılmayacaklarını belirtti.
Abdullah, düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamada, KDP’ye karşı seçimlere 11-0 başlamak istemediklerini, şu ana kadar kota KDP’nin lehine çalıştığı için üzerinde rastgele bir pazarlığa da yanaşmadığını savundu.
Öte yandan KDP Merkezi Komite Üyesi Ali Avni, 2 Mayıs’ta Basnews‘e KYB’nin seçim kaidesine ait yaptığı değerlendirmede, KYB’nin seçimleri kaybetme korkusu içerisinde olduğunu ve Kürdistan Bölgesi’nde 4’üncü parti pozisyonuna gerileyebileceğini ileri sürdü.
Peyam TV‘nin 2 Mayıs’ta geçtiği habere nazaran, azınlık kotası tartışmasına ait olarak Kürdistan Adalet Toplumu Irak Milletvekili Soran Ömer de Irak Federal Mahkemesi’ne bir dilekçe sunup, kotanın kaldırılması talebinde bulundu.
ŞENGAL’DE MESCİDE TAARRUZ TARTIŞMASI
Süleymaniye merkezli Xendan haber sitesinin 27 Nisan’da geçtiği habere nazaran 25 Arap ve Sünni aile, uzun bir ortadan sonra yine Ezidilerin ağır olarak yaşadığı Şengal’e geri döndü. Arapların bölgeye dönüşüne reaksiyon gösteren bir kümenin hareket düzenleyip akabinde Er-Rahman Mescidi’ne akın düzenlediği argüman edildi.
Selahaddin Bahaddin liderliğinde ve Müslüman Kardeşler’e yakınlığı ile bilinen Kürdistan İslami Toplum Partisi (Yekgirtu) ve “Kürdistan Adalet Toplumu” tarafından yapılan açıklamalarda olay kınanarak “camiye akının makûs bir başlangıç olduğu” belirtildi.
IKB’deki İslami partilerin Ezidileri suçlayan açıklamalarının akabinde IKB Din ve Evkaf Bakanlığı bünyesindeki Ezidi İşlerinden Sorumlu Müdürlük’ten 29 Nisan’da yapılan açıklamada da akın kınandı.
Açıklamada, “Herhangi bir dine yönelik hakareti ve her türlü saldırıyı şiddetle kınayıp lanetliyoruz” denildi.
Ezidiler tarafından yapılan açıklamada mescide yönelik bir taarruz olmadığı belirtildi. Ezidiler “IŞİD akınları sırasında mescitlerin kapılarının kendilerine açık olduğunu” belirterek bu tezleri reddetti. Rudaw’a konuşan Dünya ve Kürdistan Ezidileri Miri Mir Hazım Tahsin Beg, “Camiye taarruz tezleri büsbütün palavradır. Ezidilerin ahlakında mescitlere saldırmak yoktur. IŞİD atakları sırasında da mescitler Ezidilere kapılarını açmıştır. Şengal’deki askeri yetkililer de bu çeşit tezlerin temelsiz olduğunu açıklamıştır” dedi.
Kürdistan Bölgesi Diyanet ve Vakıflar Bakanlığı’dan Ezidi İşleri Danışmanı Hayri Bozani de “camiye saldırı” argümanlarının hakikat olmadığını belirterek, “Gösteri IŞİD’e yardım ve yataklık eden Arapların ilçeye geri getirilmesine karşı yapılmış, olaylar caminin yakınında cereyan etmiştir. Hiçbir formda mescide yönelik bir atak kelam konusu değildir” diye konuştu.
Bozani, ne geçmişte ne de bugün Ezidilerin cami ve ibadethanelere yönelik planlı bir hareketinin olmadığını ve olmayacağını söyledi.
Ezidiler, IŞİD’le işbirliği yaptıklarını belirttikleri Arapların ilçeye geri getirilmesini istemiyor. Bu maksatla düzenlenen şovlarda Irak ordusuna Arapların ilçeye alınmaması davetinde da bulunuldu. Ezidiler ayrıyeten Irak hükümetinden kamplarda kalan Ezidilerin geri getirilmesini istedi.
Haziran 2014’te Musul’u denetim eden IŞİD, 3 Ağustos 2014’te Şengal’e saldırdı. Akınlar nedeniyle 360 bin Ezidi Kürt konutlarını terk edip kaçmak zorunda kaldı. 5 bin Ezidi Kürt katledildi, binlercesi de alıkonuldu.
İRAN’DA 31 KÜRT KAÇIRILDI YA DA GÖZALTINA ALINDI
Almanya merkezli olarak daha çok İran’da Kürtlere yönelik insan hakları ihlallerini takip eden Hengaw‘ın 1 Mayıs’ta yayınladığı rapora nazaran Nisan’da, İran’ın farklı Kürt bölgelerindeki faaliyetleri nedeniyle 31 hak savunucusu kaçırıldı yahut gözaltına alındı.
Raporda, “22 kişi, Kürdistan partileriyle iltisak ve siyasi faaliyet, 2 kişi mezhebi çalışmalar ve 1 kişi de sivil faaliyetler nedeniyle İranlı güvenlik güçlerine kaçırıldı yahut gözaltına alındı. Tekrar 2 bayan aktivist, 18 yaşından küçük bir genç, 2 öğretmen ve 2 doktor kaçırıldı” denildi.