Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Orhan Turan, Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) tarafından bugün düzenlenen “2023 Yılında Türkiye Ekonomisi” başlıklı panelin açılışında konuştu.
Turan, “Seçimlerin sonucu ne olursa olsun, seçim sonrası ile öncesi ortasındaki ekonomik şartların ve siyasetlerin farklılaşması olası” söyleriyle seçim sonrasında iktisat ve faiz siyasetinin değişebileceği istikametindeki iddialarını aktardı.
Turan ayrıyeten, 2023’ün ikinci yarısında dünya üzere Türkiye’nin de olağanlaşma sürecine girmesi gerekeceğini söyledi.
Küresel düzlemde hem ekonomik eğilimlerin hem de bu eğilimler karşısında benimsenen siyaset setinin geçmiş devirden sapmalar gösteriyor olması, bizim de izlediğimiz ve izleyeceğimiz siyasetleri, gerek global gelişmeler gerekse iktisat biliminin genel kabul gören yaklaşımları doğrultusunda gözden geçirmemizi gerektiriyor.
BELİRSİZLİKLER VE RİSKLER ÇOK YÜKSEK
Turan’ın konuşmasının satırbaşları şöyle:
“Küresel iktisada ait riskler ve belirsizlikler çok yüksek; Türkiye iktisadı açısından da 2023’e düşmekte olsa da hala çok yüksek olan bir enflasyon oranı, büyümede yavaşlama, dış açık ve kamu açığında artış ile giriyoruz.
2023’ün birinci yarısında sıkı para siyasetinin tesiriyle Avrupa ve birçok gelişmiş ülkede resesyon varsayım edilirken ABD’de de büyümenin çok zayıf olması bekleniyor. Yılın ikinci yarısından itibaren ise izlenen sıkı para siyasetinin enflasyonu düşürmekte tesirli olmasına paralel olarak dünya iktisadında zayıf da olsa yine bir büyüme süreci başlayacak.
EKONOMİK ŞARTLAR FARKLI OLABİLİR
2023’ün birinci ve ikinci yarısında ekonomik şartların ve siyasetin farklı olması Türkiye için de mümkün. Her şeyden evvel global dinamikler ülkemizde de tesirini gösterecek. Finansal şartlarda yıl boyunca bir gevşeme olmasa da yılın ikinci yarısında dünya iktisadında büyümenin bir ölçü hızlanacak olması ihracat talebinde bir canlanmayı beklenen kılıyor.
Ancak Türkiye iktisadı açısından 2023’e iki alt periyotta bakma muhtaçlığının bir nedeni de milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçimleri. Seçimlerin sonucu ne olursa olsun, seçim sonrası ile öncesi ortasındaki ekonomik şartların ve siyasetlerin farklılaşması muhtemel. Seçimler öncesinde global iktisat zayıfken ve bilhassa birçok AB ülkesinde resesyon dinamikleri gündemde iken Türkiye iktisadında iç talebe bağlı büyüme sürecinin desteklendiği bir periyot yaşayacağız.
‘KÜRESEL GELİŞMELER OLUMLU ORTAM YARATABİLİR’
Yılın ikinci yarısında ise global iktisatta görülecek izafî olumlu gelişme, Türkiye iktisadında makroekonomik istikrarı ve yapısal ıslahatı önceleyen siyasetlerin uygulanması açısından nispeten olumlu bir ortam yaratacak.
2023’ün ikinci yarısında dünya üzere Türkiye’nin de olağanlaşma sürecine girmesi gerekecek. Bunun en değerli şartı da enflasyonun düşürülmesi ve ekonomik istikrarın tesis edilmesi. Enflasyonun çıkmış olduğu çok yüksek düzeylerden baz tesiriyle bir arada düşme sürecine girmiş olmasını bir fırsat olarak kıymetlendirmek mümkün. Fakat enflasyonu düşürmede makro ihtiyati önlemlerin para siyasetinin ikamesi olamayacağı noktasından hareketle para siyasetini enflasyonla uğraş çerçevesinde formüle etmek, maliye siyasetini enflasyonla çabayı destekleyici mahiyette kurgulamak gerekiyor.
2023 yılını Türkiye açısından değerli kılan bir öbür boyut da bu sene cumhuriyetimizin kuruluşunun yüzüncü yılı olması. Bu durum, neredeyse birinci yüzyılın geneline damga vurmuş olan bir dizi yapısal meselemizi, çözme iradesiyle ele almak için bir fırsat veriyor.
BÜYÜME MODELİNE ELEŞTİRİ
Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, refah ve istihdam yaratmakta zorlanan bir büyüme modeli, düşük teknolojili eserlere sıkışmış, katma kıymeti düşük, ithalata bağımlılığı yüksek, bölgeler itibariyle dağılımı istikrarsız bir üretim yapısı, kalite ve prestij sorunu yaşayan kurumsal yapılar ülkemizin memleketler arası arenada rekabet gücünü destekleyici mahiyette değildir. Üstelik, global gelişmeleri dikkate aldığımızda, bunlara ilaveten yeni alanlarda da dönüşümü sağlayacak bir dizi tedbiri vakit kaybetmeden hayata geçirmeliyiz.
Kısacası çok konuştuğumuz fakat şimdiye kadar ertelediğimiz yapısal ıslahatları bir an evvel tamamlamamız gerekiyor. Bu ıslahatlar hem istikrarsızlığın adeta yeni olağan haline geldiği global sistemde rekabetçiliğimizi korumak açısından hem de hasretini çektiğimiz refah düzeyine ikinci yüzyılımızda ulaşmak açısından belirleyici ehemmiyette.”
‘FİNANSAL ŞARTLARDA GEVŞEME BEKLENMEMELİ’
TÜSİAD Lider Yardımcısı Murat Özyeğin ise “Maalesef 2023’ün 2022’den daha az risk, belirsizlik ve zorluk taşıyacağına dönük bir beklenti içinde olamıyoruz.
Özyeğin şunları söyledi:
2022 yılı muhtemelen kayıtlara 2009 krizi ve 2020 pandemisinin akabinde son 30 yılın en düşük büyümesi olarak geçecek. Fakat maalesef 2023’ün 2022’den daha az risk, belirsizlik ve zorluk taşıyacağına dönük bir beklenti içinde olamıyoruz.
Enflasyon birçok ülkede tepe yapmış durumda. İzlenmekte olan sıkı para siyaseti karşısında bilhassa gelişmiş ülkelerde enflasyon 2023’te düşme eğilimini sürdürecek. Enflasyonist riskler büsbütün bertaraf edilene kadar finansal şartlarda rastgele bir gevşeme beklenmemeli. Bu açıdan 2023’te finansal şartlar sıkı olmaya devam edecek.
ABD’nin beklenen bir resesyonu önleyebileceği varsayımı altında 2023’ün ikinci yarısından itibaren belirli başlı iktisatların yeni bir büyüme evresine girmesini beklenen görüyoruz. Fakat sıkı nakdî şartlar ve devam eden jeopolitik tansiyonlar büyümenin zayıf olmasına yol açacaktır. Çin’in de büyümesinin sürat kazanacağını fakat geçmiş periyot performansının altında kalacağını bekliyoruz.
Dünya ekonomisindeki zayıf büyüme performansının 2023 yılından sonra da devam etmesine hazırlıklı olmamız gerekiyor.
Dünya iktisadıyla hem dış ticaret, hem de dış açığın finansmanı üzerinden güçlü bir entegrasyona sahip olan ülkemizin bu yeni duruma nasıl adapte olacağı temel bir mevzu olarak karşımızda duruyor
‘RİSK ALMAK YERİNE TEMKİNLİ TAVIR…’
Küresel düzlemde hem ekonomik eğilimlerin hem de bu eğilimler karşısında benimsenen siyaset setinin geçmiş devirden sapmalar gösteriyor olması, bizim de izlediğimiz ve izleyeceğimiz siyasetleri, gerek global gelişmeler gerekse iktisat biliminin genel kabul gören yaklaşımları doğrultusunda gözden geçirmemizi gerektiriyor.
2023 yılı için kıymetli olan, bizi bekleyen bu yeni süreci âlâ yönetmek ve gerçek siyasetler izlemek olacak. Bunun da en düzgün yolunun risk almak yerine temkinli bir hal benimsenmesi ve iktisadın içeriden ve dışarıdan gelebilecek olumlu ve olumsuz şoklara karşı esnekliğinin artırılması olduğunu düşünüyoruz.